چالشهای ارز دیجیتال در ایران؛ مسیری پر فراز و نشیب برای سرمایهگذاران
طی سالهای اخیر، بازار ارزهای دیجیتال به یکی از جذابترین فرصتهای سرمایهگذاری در ایران تبدیل شده است. افزایشهای مداوم در قیمت بیتکوین و رکوردهای جدید آن باعث محبوبیت گسترده این بازار در میان کاربران ایرانی شده است. از مهمترین دلایل این محبوبیت میتوان به دسترسی آسان به یک بازار جهانی و امکان سودآوری دلاری اشاره کرد.
با این حال، محدودیتهای متعدد داخلی و بینالمللی شرایط را برای کاربران ایرانی به مرور دشوارتر کرده است. تحریمهای اقتصادی بینالمللی که بازار ارزهای دیجیتال را نیز هدف قرار دادهاند، حقوق و دسترسی کاربران ایرانی را در پلتفرمهای بزرگ مالی محدود کرده و نقش ویژهای در ایجاد موانع امروزین ایفا کردهاند. در این میان، محدودیتها و عدم شفافیت در قوانین داخلی نیز فشار مضاعفی بر سرمایهگذاران این حوزه وارد کرده است.
تاثیر تحریمها بر فعالان رمزارزها
از زمان عرضه بیتکوین، این دارایی بهواسطه توانایی مقابله با تورم و حفظ ارزش دارایی به مرور میان کاربران ایرانی جایگاهی ویژه پیدا کرد. با این حال، تحریمهای ایالات متحده و متحدانش راه دسترسی کاربران ایرانی به صرافیهای مشهور بینالمللی را مسدود کردهاند. برای مثال، صرافی بایننس به عنوان یکی از پلتفرمهای معتبر ارزهای دیجیتال، در سال ۲۰۲۱ پس از گسترش قوانین مقابله با تحریم، سرویسدهی به کاربران ایرانی را متوقف و حسابهای بسیاری از آنان را مسدود کرد. این تصمیم زیانهای گستردهای به سرمایههای هزاران معاملهگر وارد کرد.
حتی پلتفرمهایی که بهطور غیرعلنی به کاربران ایرانی خدمات ارائه میدادند نیز در نهایت مجبور به تبعیت از تحریمها شدند. روشهایی مانند تغییر آیپی و استفاده از مدارک جعلی همچنان توسط برخی برای دور زدن این محدودیتها استفاده میشوند، اما این اقدامات همیشه با ریسک بلوکهشدن حسابها همراه بودهاند. پیشبینیها نشان میدهند که با ریاستجمهوری مجدد دونالد ترامپ و شدتگیری این تحریمها، فشارهای بیشتری بر کاربران ارز دیجیتال اعمال خواهد شد.
پلتفرمهای داخلی: از فرصت تا چالش
برای بسیاری از سرمایهگذاران ایرانی، پلتفرمهای داخلی به گزینهای جایگزین تبدیل شدهاند. با این وجود، چالشهایی مانند قطعی اینترنت در مواقع حساس یا سیاستهای محدودکننده داخلی اعتماد کاربران را متزلزل کرده است. قانونیگذاریهای سختگیرانه مانند سقف برداشتها یا تعیین قوانین غیرشفاف برای فعالیتهای رمزارزی تنها باعث تشدید نارضایتی و گرایش به راهحلهای جایگزین و غیرقانونی شده است.
اگرچه هدف سیاستگذاران جلوگیری از خروج سرمایه یا کاهش ریسک پولشویی است، اما واقعیت این است که طبیعت غیرمتمرکز بازار ارزهای دیجیتال کنترل سنتی بر این حوزه را دشوار میسازد. توسعه زیرساختها، افزایش شفافیت قانونی و ارائه خدمات پایدار، کلید اعتمادسازی و شکوفایی این بازار در شرایط فعلی خواهند بود.
نتیجهگیری: اهمیت سیاستگذاری هوشمندانه
با افزایش محبوبیت بیتکوین و ارزهای دیجیتال دیگر در ایران، تلاش برای اعمال محدودیتهای سنگین نه منطقی است و نه عملی. این داراییها اکنون به دلیل امکان سرمایهگذاری و فرصتهای بینالمللی خود به بخش جداییناپذیر از فعالیت مالی بسیاری از افراد تبدیل شدهاند. در صورت ادامه روند فعلی، ممکن است کاربران به سمت راهکارهای غیرقانونی سوق داده شوند که کنترل آنها برای دولت دشوار خواهد بود.
بدین ترتیب، لازم است مسئولین با نگاهی بلندمدت، بر ارائه مسیرهایی هوشمندانه و امن تمرکز کنند؛ سیاستی که ضمن تأمین امنیت کاربران، اعتماد جامعه به پلتفرمهای داخلی و سیستم قانونگذاری را بازسازی کند.