در نشست تخصصی بررسی ظرفیتهای طرح «اتصال» در بخش کشاورزی، بر ضرورت شکلگیری زنجیره ارزش از مرحله کشت تا صادرات، تجمیع بهرهبرداران در قالب تعاونیهای تخصصی و توسعه مدلهای تأمین مالی زنجیرهای با محوریت تعاونیها و بانک توسعه تعاون تأکید شد؛ نشستی که بخش بزرگی از تمرکز آن بر محصولات حنا، خرما، انبه و گیاهان دارویی در استان سیستان و بلوچستان، بهویژه شهرستان دلگان بود.
به گزارش پایگاه خبری اقتصاد جوان، در نشست تخصصی بررسی ظرفیتهای طرح «اتصال» در حوزه کشاورزی، جمعی از مدیران ملی، فعالان تعاونی، نمایندگان نظام بانکی و کارشناسان بخش کشاورزی گردهم آمدند تا ابعاد اجرای این طرح در استان سیستان و بلوچستان، بهویژه شهرستان دلگان، با تمرکز بر محصولاتی همچون حنا، خرما، انبه و گیاهان دارویی بررسی شود. محور اصلی این نشست، ایجاد زنجیره ارزش پایدار از مرحله کشت تا فرآوری و صادرات، تغییر الگوی کشت محصولات پرآببر و طراحی الگوهای جدید تأمین مالی با محوریت تعاونیها بود.
در آغاز جلسه، نیکجو، مدیر طرح طاها با اشاره به دو پروژه حنا در دلگان و انبه در قصرقند، هدف اصلی برنامه را ایجاد ارزش افزوده در زنجیره تولید عنوان کرد و گفت: «با وجود ظرفیت بالای کشاورزان محلی، هنوز حتی یک مرکز فرآوری انبه در استان وجود ندارد.» او نبود هماهنگی بین دستگاههای صادرکننده مجوز، نبود زیرساخت کافی و کمبود تجهیزات را از مهمترین دلایل عقبماندگی زنجیره فرآوری دانست. نیکجو تأکید کرد: «اولویت ما توانمندسازی سرمایهگذاران محلی است و پس از آن استفاده از ظرفیت شرکتهای بزرگ صنایع تبدیلی که آمادگی خود را برای ورود به این عرصه اعلام کردهاند.»
در ادامه، کلانتری، معاون اسبق وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تأکید بر ضرورت شکلگیری زنجیره ارزش واقعی از کشت تا برداشت، صنایع تبدیلی و صادرات گفت: «برآوردها نشان میدهد ارزش افزوده خام حنا در دلگان با احتساب هر کیلو ۱۰۰ هزار تومان، حدود ۳۰۰ میلیارد تومان است؛ یعنی به صورت میانگین ۵ میلیون تومان برای هر شهروند دلگانی.» او افزود: این ظرفیت زمانی بالفعل میشود که سازماندهی کشاورزان در قالب تعاونیهای تخصصی و ساختارمند انجام شود.
کلانتری تجربههای موفق کشت قراردادی پنبه و گوجهفرنگی در دلگان و همچنین زنجیره خرمای پیارم را نمونههای قابل اتکا دانست و گفت: «با کشاورزان خرد و پراکنده نمیتوان حلقه پایدار ارزش ایجاد کرد. تشکیل تعاونیهای تخصصی مثل تعاونی حناکاران، تعاونی انبهکاران و حتی تعاونی توسعه شهرستان، شرط لازم برای تکمیل زنجیره از تأمین نهاده تا فروش و صادرات است.» او همچنین بر ضرورت استفاده از ظرفیت فرهنگی منطقه، مشارکت دهیاران، پیوند این فعالیتها با صنایعدستی و سوزندوزی و بهرهگیری از منابع حمایتی بانک قرضالحسنه رسالت و بنیاد برکت تأکید کرد.
در بخش دیگری از نشست، یعقوب رستمی مالخلیفه، معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه «شروع هر اقدام توسعهای باید بر پایه عارضهیابی دقیق باشد»، به کشت محصولات پرآببر مانند شلتوک و هندوانه در برخی شهرستانها اشاره کرد و گفت: «در اقلیم کمآب منطقه، این نوع کشتها منطقی نیست؛ در حالی که همان منابع محدود آب میتواند صرف تولید گیاهان دارویی و محصولات کمآببر با ارزش اقتصادی بسیار بالاتر شود.»
سپس سید مالک حسینی با اشاره به هدف اصلی ورود دستگاه متبوعش به موضوع کشاورزی، آن را «پروژهای برای کاهش نابرابریها و شکافهای اجتماعی – اقتصادی» توصیف کرد. او هشدار داد: «اگر روند فعلی و مهاجرت نسل جدید کشاورزان ادامه یابد، در کمتر از یک دهه بسیاری از نخلستانها به جنگلزارهای رهاشده تبدیل میشوند؛ جایی که درخت هست اما بهرهبرداری اقتصادی وجود ندارد.» حسینی خردمالکی و تجزیه اراضی در چند نسل گذشته را بزرگترین مانع اقتصادیشدن کشاورزی دانست و گفت: «بدون تجمیع بهرهبرداران در قالب تعاونیها، شرکتهای بهرهبرداری و نهادهای توسعهای، اجرای پایدار طرح اتصال ممکن نیست.»
در ادامه، امیرهوشنگ عصارزاده، مدیرعامل بانک توسعه تعاون با تشریح مدل نقشآفرینی نظام بانکی در طرح اتصال، آن را نمونه عملی «تأمین مالی زنجیرهای» معرفی کرد. او توضیح داد: «نزدیک به ۹۰ درصد تسهیلات بانک توسعه تعاون به بنگاههای کوچک و متوسط اختصاص دارد و شبکه گسترده شعب نیز در مناطق کمتر برخوردار قرار دارد؛ بنابراین این بانک میتواند حلقه تأمین مالی زنجیره ارزش در کشاورزی و تولید خرد را پوشش دهد.» عصارزاده با اشاره به نمونههایی از کشت قراردادی حنا و خرما، گفت: «در مدل زنجیرهای، به جای تزریق منابع جدید و پراکنده، جریان اعتباری موجود در قالب قراردادهای مشخص هدایت میشود؛ در نتیجه ریسک کاهش مییابد و سهم تولیدکننده خرد افزایش پیدا میکند.»
محمود حجتی، وزیر اسبق جهاد کشاورزی نیز با قدردانی از فعالیتهای علمی و میدانی طرح اتصال، تأکید کرد: «دو نهاد اصلی توسعه کشاورزی یعنی جهاد کشاورزی و استانداری باید در این فرآیند حضور فعال و دائمی داشته باشند.» او افزود: «بسیاری از موضوعات این جلسه مستقیماً در حوزه مأموریت جهاد کشاورزی است؛ بنابراین مشارکت مستمر مدیران تخصصی ضروری است تا تصمیمات به عمل میدانی تبدیل شود.»
در جمعبندی نشست، بر چند محور کلیدی تأکید شد:
-
ضرورت عارضهیابی دقیق منطقه قبل از هر اقدام
-
طراحی زنجیره ارزش حنا، خرما، انبه و گیاهان دارویی از مزرعه تا بازار
-
تشکیل تعاونیهای تخصصی و تعاونی توسعه شهرستان
-
آموزش و اقناع کشاورزان درباره منافع تغییر الگوی کشت
-
طراحی مدل تأمین مالی زنجیرهای با محوریت تعاونیها و بانک توسعه تعاون
در این نشست، محمود حجتی، کلانتری، یعقوب رستمی مالخلیفه، سید مالک حسینی، امیرهوشنگ عصارزاده، به همراه مدیران استانی، نمایندگان تشکلهای تعاونی، کارشناسان بخش کشاورزی و فعالان خصوصی حضور داشتند.
