حسین محمدعلی، کارشناس علوم بانکی و متخصص حوزه ارز و ریال که سال‌هاست در یکی از بانک‌های معتبر کشور به فعالیت مشغول است، این بار به سراغ موضوعی رفته که شاید در نگاه اول ربطی به دنیای پول و سرمایه نداشته باشد، اما در حقیقت ریشه بسیاری از ناکامی‌های فردی و سازمانی است: تعلل آکادمیک یا همان «سارق خاموش» زمان و فرصت‌ها. او در یادداشت خود با نگاهی تحلیلی و کاربردی، به بررسی این پدیده و پیامدهای آن پرداخته و راهکارهایی ارائه کرده که برای همه اقشار جامعه، از دانشجو تا مدیر، می‌تواند راهگشا باشد. این نوشته کوتاه اما تأثیرگذار را از دست ندهید.
هرکدام از ما، اگر صادقانه به خودمان نگاه کنیم، می‌پذیریم که زمانی کار مهمی را تا لحظه آخر عقب انداخته‌ایم. در زندگی روزمره شاید این عقب‌انداختن‌ها چندان فاجعه نباشد، اما در دنیای دانشگاه و آموزش، نام آن «تعلل آکادمیک» است؛ پدیده‌ای که آرام و بی‌صدا، فرصت‌ها و توانایی‌ها را می‌بلعد.
من در این یادداشت نمی‌خواهم مسائل را پشت واژه‌های سنگین پنهان کنم. تعلل آکادمیک یعنی اینکه می‌دانیم باید روی پروژه کار کنیم، برای امتحان آماده شویم یا مقاله را تحویل دهیم، اما مدام کارهای کوچک و بی‌اولویت را جایگزین می‌کنیم، تا جایی که مهلت به پایان می‌رسد و ما فقط می‌توانیم آسیب را کم کنیم، نه اینکه از آن پیشگیری کنیم.
مطالعات نشان می‌دهد که ۳۰ تا ۶۰ درصد دانشجویان، به شکل منظم تعلل آکادمیک دارند. عددی که فقط به نمره درس‌ها لطمه نمی‌زند، بلکه روحیه، اعتمادبه‌نفس و حتی سلامتی آنان را نیز تهدید می‌کند. اضطراب، بی‌خوابی، پشیمانی و افت روابط اجتماعی، تنها گوشه‌ای از هزینه‌هایی است که این رفتار تحمیل می‌کند.
اما چرا چنین می‌کنیم؟ بخشی از پاسخ در ویژگی‌های شخصیتی ماست؛ مسئولیت‌پذیری، میزان کمال‌گرایی، حتی برون‌گرایی یا وسواس فکری، همگی می‌توانند در شدت تعلل نقش داشته باشند. بخشی دیگر به محیط آموزشی بازمی‌گردد؛ مقررات مبهم، ارزیابی‌های یک‌باره و برنامه‌های آموزشی بدون مرحله‌بندی، محیطی ایده‌آل برای رشد این عادت ناسالم فراهم می‌کنند.
اگر بخواهیم با این سارق خاموش برخورد کنیم، باید به سه حوزه هم‌زمان توجه کنیم: مهارت فردی، ساختار آموزشی و فرهنگ دانشگاهی. آموزش مهارت مدیریت زمان، یادگیری خودکنترلی، و ارزیابی‌های مرحله‌ای، همه ابزارهایی عملی برای پیشگیری هستند. از سوی دیگر، باید فرهنگ ارزش‌گذاری به «شروع به‌موقع» و «پیش‌روی تدریجی» را میان استاد و دانشجو نهادینه کنیم.
تعلل آکادمیک فقط یک مشکل شخصی نیست؛ این رفتار جمعی، بهره‌وری علمی یک نسل را تهدید می‌کند. اگر به آینده آموزش و اقتصاد اندیشیده‌ایم، باید همین امروز برای مبارزه با آن اقدام کنیم. شاید ساده‌ترین شروع، همین باشد که شما این یادداشت را نه فردا، که همین حالا به نفر بعدی برسانید.
