در حالی‌که آمارهای بین‌المللی از جهش صادرات نفت ایران به بیش از دو میلیون بشکه در روز خبر می‌دهند، ثبات چند هفته‌ای نرخ دلار در بازار آزاد، نگاه تحلیلگران را به سمت سیاست‌گذار ارزی کشور معطوف کرده است.
برخی اقتصاددانان افزایش صادرات نفت را نشانه‌ای از بهبود تراز ارزی می‌دانند، اما گروهی دیگر تأکید می‌کنند بخش عمده‌ای از فروش نفت ایران به‌صورت تهاتری انجام می‌شود و بنابراین، درآمد ارزی واقعی وارد کشور نمی‌شود.
میلاد زمانی، کارشناس بازارهای مالی، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد:
«افزایش فروش نفت لزوماً باعث ثبات نرخ دلار نمی‌شود، چون عمده درآمد حاصل از این صادرات به‌صورت دلاری به کشور بازنمی‌گردد. بخش بزرگی از معاملات ما با چین در قالب تهاتر کالا انجام می‌شود و اثر محدودی بر بازار ارز دارد.»
به گفته زمانی، چنانچه قرار باشد صادرات نفت بر نرخ دلار اثر بگذارد، این تأثیر باید از مسیر صادرات محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی ظاهر شود؛ جایی که درآمدهای ارزی واقعی به چرخه اقتصاد بازمی‌گردد. او افزود:
«افزایش فروش نفت ممکن است به دولت کمک کند تا بخشی از هزینه‌های خود را به‌صورت کالایی تسویه کند، اما در عمل عرضه ارز در بازار را بالا نمی‌برد.»
به اعتقاد این تحلیلگر، آنچه اکنون در بازار ارز دیده می‌شود «فشردگی قیمت» است، نه «کنترل واقعی». او هشدار داد که این فشردگی به‌زودی می‌تواند به جهش ارزی منجر شود، زیرا عواملی مانند رشد نقدینگی، افزایش پایه پولی و هزینه‌های پنهان، فشار تورمی را بالا می‌برد.
زمانی همچنین به مجموعه‌ای از متغیرهای سیاسی و اقتصادی اشاره کرد که زمینه‌ساز حرکت بعدی دلار هستند:
«مسائلی مثل جنگ‌های منطقه‌ای، بحران بانک آینده و کسری بودجه دولت می‌توانند به چاپ پول بیشتر و جهش نرخ ارز دامن بزنند.»
او درباره ثبات اخیر دلار هم گفت:
«با افزایش نرخ ارز مسافرتی به بیش از ۱۰۰ هزار تومان، دولت عملاً کف قیمتی دلار را تعیین کرده و از افت بیشتر آن جلوگیری کرده است. این سیاست در واقع آماده‌سازی برای جهش بعدی است تا رشد احتمالی قیمت از سطوح پایین‌تر شروع شود.»
به گفته او، نزدیک شدن به پایان سال میلادی و سال شمسی موجب افزایش فصلی تقاضای ارز می‌شود و دولت برای مهار این موج، تلاش دارد نرخ را در محدوده فعلی نگه دارد تا از عبور دلار از مرز ۱۳۰ هزار تومان جلوگیری کند.
«پایین نگه داشتن نرخ دلار در این مقطع، تلاشی است برای مهار رشدهای ناگهانی و کنترل تدریجی قیمت در ماه‌های آینده.»
زمانی در پایان پیش‌بینی کرد:
«اگر ثبات سیاسی حفظ شود، نرخ دلار تا پایان سال در محدوده ۱۳۰ تا ۱۳۵ هزار تومان باقی می‌ماند، اما در صورت تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک، امکان جهش تا بیش از ۱۴۰ هزار تومان هم وجود دارد.»
