سوم خرداد نهتنها یادآور یکی از بزرگترین فتوحات نظامی قرن بیستم، بلکه نمادی از اراده تاریخی ملت ایران برای دفاع از موجودیت ملی است. اما پرسش امروز این است: آیا ما توانستهایم از این نماد حماسه، یک الگوی توسعه بسازیم؟
پایگاه خبری اقتصاد جوان ، خرمشهرِ پس از جنگ، هرچند بازسازی فیزیکی شد، اما هنوز از بازآفرینی اقتصادی و راهبردی فاصله دارد. این شهر اکنون در نقطهای ایستاده که میتواند ـ و باید ـ از جایگاه یک شهر مرزی به نقشآفرین اصلی در زنجیره تأمین، ترانزیت منطقهای، و دیپلماسی اقتصادی بدل شود.
موقعیت ژئواکونومیک خرمشهر؛ فرصت مغفول استراتژیک
خرمشهر تنها بهدلیل هممرزی با عراق مهم نیست. این شهر در امتداد کریدورهای بینالمللی جنوب ـ شمال و شرق ـ غرب قرار دارد و با بهرهگیری از موقعیت جغرافیاییاش، میتواند گلوگاه اصلی اتصال ایران به بازارهای بینالمللی باشد:
• شلمچه ـ بصره میتواند گره راهبردی اتصال به بازار عراق و شامات باشد.
• بندر فاو عراق، در حال تبدیلشدن به یکی از بنادر کلیدی در سواحل شمال خلیجفارس است که خرمشهر با زیرساخت حملونقل ترکیبی (جاده، ریلی، دریایی) میتواند مکمل طبیعی آن باشد.
• دسترسی مستقیم به آبهای آزاد و اتصال به راهآهن سراسری، مزیت نسبی این منطقه را به مزیت رقابتی تبدیل میکند.
صنعت، انرژی، ترانزیت؛ سهضلعی توسعه خرمشهر
منطقه آزاد اروند بهعنوان بزرگترین منطقه آزاد کشور، ظرفیتهایی گسترده در صنایع پاییندستی نفت، گاز و پتروشیمی، فولاد و انرژیهای مکمل دارد. اما بدون سرمایهگذاری هدفمند، هوشمندسازی زنجیره ارزش، و پیوند با بازارهای صادراتی، این ظرفیتها بالقوه باقی میمانند.
خرمشهر میتواند به «هاب لجستیکی جنوب غرب» بدل شود، به شرطی که:
• اتصال ریلی خرمشهر به شلمچه ـ بصره با ارادهای جدی و بودجهای عملیاتی اجرا شود.
• زیرساختهای بندری و انبارداری توسعه یابند تا تجارت فرامرزی تسهیل گردد.
• اکوسیستم کسبوکار محلی با رویکرد صادراتمحور بازمهندسی شود.
خرمشهر در نقشه ژئوپلتیک نوین منطقه
تحولات ژئوپلتیک غرب آسیا، از بازسازی سوریه گرفته تا رقابت بنادر منطقهای، نشان میدهد که زمان برای تصمیمگیری در خصوص آینده خرمشهر تنگ است. اگر ما امروز از فرصت قرار گرفتن در کنار بازار 40 میلیونی عراق و محور بصره ـ دمشق بهره نگیریم، فردا جای خالیمان را دیگران پر خواهند کرد.
دولت باید خرمشهر را نه بهعنوان یک شهر حاشیهای، بلکه بهعنوان «محور استراتژیک توسعه جنوب غرب» در اسناد بالادستی ببیند و کریدورهای اقتصادی از این منطقه را تسهیل، تجهیز و تضمین کند.
از بازسازی به بازتعریف
خرمشهر نیازمند نگاه بازتعریفشده است: نه صرفاً بهعنوان شهری بازسازیشده از جنگ، بلکه بهعنوان شهری بازآفرینیشده برای آینده. این بازتعریف باید از سیاستگذاری کلان آغاز، و تا جزئیترین قواعد تجارت مرزی و منطقهای ادامه یابد.
اگر سوم خرداد نماد «آزادسازی خرمشهر» بود، باید سوم خردادهای آینده را بهعنوان نماد «آبادسازی خرمشهر» رقم بزنیم؛ با دیپلماسی اقتصادی، با حکمرانی مشارکتی، و با فعالسازی ظرفیتهای بخش خصوصی در کنار اراده ملی.
مصطفی موسوی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خرمشهر
