در حالی که بارشهای اخیر امیدهایی را در افکار عمومی ایجاد کرده، سخنگوی صنعت آب با اعلام آمارهای نگرانکننده تأکید میکند ایران نهتنها از خشکسالی عبور نکرده، بلکه با یکی از شدیدترین عقبماندگیهای بارشی سالهای اخیر روبهروست؛ شرایطی که مدیریت مصرف آب را بیش از هر زمان دیگری حیاتی کرده است.
به گزارش پایگاه خبری اقتصاد جوان، سخنگوی صنعت آب با رد ادعاهای مطرحشده درباره پایان خشکسالی در کشور اعلام کرد: با وجود بارشهای اخیر، ایران همچنان در شرایط خشکسالی قرار دارد و عقبماندگی انباشته بارشها طی سالهای گذشته هنوز جبران نشده است.
عیسی بزرگزاده با اشاره به برخی برداشتهای نادرست از بارشهای روزهای اخیر گفت: اگرچه طی روزهای گذشته شاهد بارشهایی در برخی نقاط کشور بودهایم و پیشبینیها نیز از تداوم این روند خبر میدهد، اما این اتفاقها بههیچوجه به معنای عبور از خشکسالی نیست. زمین همچنان خشک است، مصرف آب افزایش یافته و الگوی بارشها نیز سختگیرانهتر شده است.
به گفته وی، تا تاریخ ۲۱ آذرماه، میانگین بارش کشور حدود ۲۰ میلیمتر ثبت شده، در حالی که میزان نرمال بارش در این بازه زمانی باید بیش از ۵۱ میلیمتر میبود. این آمار نشان میدهد که در مقیاس ملی، کشور با حدود ۶۱ درصد عقبماندگی بارشی مواجه است. در استانهایی مانند کرمان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی نیز عملاً تاکنون بارش مؤثری رخ نداده است.
سخنگوی صنعت آب با اشاره به وضعیت نامناسب بارش در برخی استانها افزود: در استانهایی مانند تهران، یزد، اصفهان، قم، فارس، البرز، قزوین، خراسان رضوی و خراسان شمالی میزان بارندگی بهمراتب کمتر از حد نرمال بوده است. برای نمونه، استان تهران تا ۲۱ آذر حدود ۱۵ میلیمتر بارش دریافت کرده، در حالی که میزان نرمال آن ۶۲ میلیمتر است؛ یعنی عقبماندگی حدود ۷۶ درصدی.
بزرگزاده تأکید کرد: این میزان بارش در برابر عقبماندگی مزمنی که طی پنج تا شش سال گذشته شکل گرفته، عددی تعیینکننده محسوب نمیشود و نباید باعث ایجاد سوءتفاهم در افکار عمومی شود.
کاهش نگرانکننده ورودی سدها
وی با اشاره به وضعیت منابع سطحی کشور گفت: از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر) تا ۲۱ آذر، مجموع ورودی آب به سدهای کشور حدود ۲ میلیارد و ۸۹۰ میلیون مترمکعب بوده، در حالی که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۴ میلیارد و ۵۷۰ میلیون مترمکعب ثبت شده است؛ یعنی ورودی سدها حدود ۳۷ درصد کاهش یافته است.
به گفته سخنگوی صنعت آب، حجم ذخایر سدها نیز در تاریخ ۲۱ آذر امسال به حدود ۱۶ میلیارد و ۶۱۰ میلیون مترمکعب رسیده، در حالی که در همین زمان در سال گذشته این عدد ۲۲ میلیارد و ۶۷۰ میلیون مترمکعب بوده که نشاندهنده کاهش ۲۷ درصدی ذخایر سدهاست.
وی تأکید کرد: با وجود بارشهای اخیر، همچنان باید سناریوی بدبینانه برای تأمین آب شرب در دستور کار باشد و مدیریت مصرف در بخشهای شرب، کشاورزی و صنعت بهصورت جدی دنبال شود.
آمادگی وزارت نیرو برای سیلابها
بزرگزاده در پاسخ به پرسشی درباره آمادگی وزارت نیرو برای مواجهه با بارشهای شدید و احتمال سیلاب گفت: مهمترین عامل کاهش خسارات سیلاب، خود مردم هستند. شهروندان باید از حضور در بستر و حریم رودخانهها و پهنههای سیلابی خودداری کنند، زیرا در بسیاری از این مناطق امکان کنترل سیلاب وجود ندارد.
وی افزود: سدهای کشور از آمادگی لازم برای کنترل سیلاب برخوردارند و در صورت ورود جریان آب به مخازن، پیک سیلاب شکسته و شدت آن کاهش مییابد؛ اما نگرانی اصلی مربوط به آبراههها و مسیرهایی است که فاقد سد یا در بالادست سدها قرار دارند.
باران بهتر است یا برف؟
سخنگوی صنعت آب با اشاره به تفاوت بارش باران و برف توضیح داد: از نظر حجم آب، تفاوت چندانی میان باران و برف وجود ندارد اما برف به دلیل ذوب تدریجی، پیک لحظهای ایجاد نمیکند و برای مدیریت منابع آب و کاهش خطر سیلاب مناسبتر است. در مقابل، بارش شدید باران میتواند باعث افزایش ناگهانی دبی رودخانهها و طغیان شود.
خطای رایج در محاسبه منابع آب
بزرگزاده در پایان با رد این تصور که ضرب میزان بارش در مساحت یک منطقه معادل آب قابل بهرهبرداری است، گفت: چنین محاسبهای از نظر فنی نادرست است. بخش زیادی از بارشها بهدلیل تبخیر، تعرق و نفوذ به منابع قابل استحصال تبدیل نمیشوند. در علم هیدرولوژی، ضریب روانآب این عوامل را در نظر میگیرد و بدون توجه به آن، برآورد منابع آبی واقعی امکانپذیر نیست.
وی خاطرنشان کرد: زیرساختهای ذخیرهسازی آب در کشور، بهویژه در استانهایی مانند سیستان و بلوچستان، نقش مهمی در کاهش خسارات سیلابهای اخیر داشتهاند؛ با این حال، تداوم خشکسالی و تغییرات اقلیمی ایجاب میکند که مدیریت مصرف آب همچنان در اولویت سیاستگذاریها و رفتارهای اجتماعی قرار گیرد.
/ایسنا
