در شرایطی که صنعت ساختمان ایران با رکود مواجه است و دغدغههای زیستمحیطی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته، صنعت بتن نیز در آستانه یک تغییر نگرش اساسی قرار دارد؛ تغییری که از فروش بتن بر مبنای «عیار سیمان» عبور کرده و بر «مقاومت، ایمنی و پایداری» تمرکز دارد. دکتر محمدحسین رئیسی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی ایران، در گفتوگو با اقتصاد جوان از نقش فناوریهای نوین بتن، کاهش مصرف سیمان، توسعه بتنهای دانشبنیان و چالشهای پیشروی این صنعت میگوید.
-لطفاً خودتان را برای مخاطبان معرفی بفرمایید.
بنده محمدحسین رئیسی هستم؛ دبیر و عضو هیئتمدیره انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بتن آماده و قطعات بتنی ایران و همچنین مدیرعامل شرکت «ستوده بتن».
-نظر شما درباره فناوریهای نوین بتن و رویکرد توسعه پایدار در این صنعت چیست؟ چه اقداماتی در این حوزه انجام شده است؟
مهمترین اقدامی که امروز در صنعت بتن در حال انجام است و بسیاری از همکاران ما نیز در این زمینه پیشرو هستند، کاهش مصرف سیمان و جایگزینی آن با افزودنیهای تخصصی بتن برای دستیابی به مقاومتهای بالاتر است.
همانطور که میدانید، صنعت سیمان از نظر زیستمحیطی جزو صنایع پاک محسوب نمیشود. اگر بتوانیم در هر مترمکعب بتن حدود ۵۰ کیلوگرم مصرف سیمان را کاهش دهیم ـ که با استفاده از افزودنیها کاملاً امکانپذیر است ـ در مقیاس سالانه صرفهجویی قابلتوجهی در مصرف سیمان اتفاق میافتد و این موضوع نقش مهمی در تحقق توسعه پایدار خواهد داشت.
-با توجه به اینکه امروز روز صنعت سیمان است، آیا کنترل یا کاهش مصرف سیمان در بتن امکانپذیر است؟
تا چند سال گذشته، دیدگاه سنتی در صنعت بتن آماده این بود که بتن بر اساس «عیار سیمان» فروخته میشد؛ برای مثال بتن با عیار ۳۵۰ یعنی ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در هر مترمکعب.
اما در رویکرد جدید، بتن بر اساس «مقاومت» عرضه میشود. یعنی دیگر اهمیتی ندارد که مقاومت مورد نظر با ۳۵۰ یا حتی ۴۰۰ کیلوگرم سیمان به دست آمده باشد؛ آنچه اهمیت دارد، دستیابی به مقاومت مشخصشده است.
این تغییر نگرش باعث شده استفاده از افزودنیها و مواد جایگزین سیمان رواج پیدا کند. بهعنوان مثال، بتن C25 که معادل عیار ۳۵۰ محسوب میشود، امروز در بسیاری از کارخانهها با حدود ۳۰۰ کیلوگرم سیمان نیز به همان مقاومت میرسد.
البته یکی از چالشهای ما در کشور، قیمت یارانهای سیمان است که باعث میشود در برخی موارد استفاده از سیمان مقرونبهصرفهتر از افزودنیها باشد. با این حال، بسیاری از کارخانهها به سمت تولید بتنها و سیمانهای سازگارتر با محیطزیست حرکت کردهاند.
-جایگاه صنعت بتن را در آینده چگونه ارزیابی میکنید؟
ما در صنعت بتن اصطلاحی داریم که میگوید «بتن یک موجود زنده است» و واقعاً همینطور است. امروز تنها کامیونهایی که اجازه تردد روزانه در سطح شهر تهران را دارند، کامیونهای حمل بتن هستند؛ به دلیل حساسیت این ماده.
در سطح جهانی نیز بتن بعد از آب، پرمصرفترین ماده دنیاست. شکل کار در این صنعت بهسرعت در حال تغییر است و کارخانههای سنتی بهتدریج جای خود را به بتنهای فناورانه میدهند. هماکنون نیز چندین واحد تولید بتن آماده در کشور بهعنوان شرکتهای دانشبنیان فعالیت میکنند.
-آیا میتوانید به چند نمونه از این شرکتها اشاره کنید؟
در حال حاضر دو تا سه شرکت در شهر تهران بهصورت دانشبنیان فعالیت دارند و مجموعه ما نیز در حال طی مراحل قانونی اخذ مجوزهای مربوطه است که انشاءالله طی ماههای آینده نهایی خواهد شد.
در دنیا بتنهایی با مقاومتهای بسیار بالا، حتی تا ۱۰۰ مگاپاسکال، تولید و استفاده میشود؛ در حالی که بتنهای مصرفی در شهرهای ما عمدتاً در ردههای مقاومتی پایینتر هستند. امیدواریم در سالهای آینده به دستاوردهای مهمی در این حوزه برسیم.
-به نظر شما صنعت بتن آماده چه نقشی در افزایش ایمنی و کیفیت سازهها دارد؟
اساس دوام و استحکام هر ساختمان، بتن آن است. بررسیهای انجامشده پس از زلزلههایی مانند سرپل ذهاب نشان داد که یکی از دلایل اصلی خسارات، استفاده از بتن بیکیفیت بوده است.
لازم است این آگاهی در جامعه ایجاد شود که خریداران مسکن همانطور که درباره کابینت و متریال داخلی سؤال میکنند، از سازنده درباره کیفیت بتن و نتایج آزمایشهای مقاومتی نیز پرسوجو کنند؛ چراکه در زمان بروز حادثه، این بتن باکیفیت است که حافظ جان ساکنان خواهد بود.
نمونه این موضوع را در جنگ ۱۲روزه مشاهده کردیم؛ ساختمانهایی که بتن مقاوم داشتند، حتی در صورت اصابت موشک، تنها در همان طبقه دچار آسیب شدند و سایر بخشها سالم ماندند. امروز نیز برخی همکاران ما در حوزه بتنهای ضدانفجار فعالیت میکنند تا در صورت نیاز برای پناهگاهها مورد استفاده قرار گیرد.
البته باید اشاره کنم که مهمترین چالش فعلی صنعت بتن آماده، رکود صنعت ساختمان است. ادامه این روند میتواند منجر به تعدیل نیرو یا تعطیلی برخی واحدها شود. طبق آمار رسمی، امسال حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد کاهش ساختوساز داشتهایم و در صورت تداوم رکود، بیش از ۱۰ صنعت وابسته از جمله بتن و سیمان دچار مشکل خواهند شد.
-در پایان اگر نکتهای باقی مانده، بفرمایید.
خوشبختانه طی چهار سال اخیر، مسئولان نگاه دقیقتری به جایگاه بتن پیدا کردهاند و آن را یک کالای عادی تلقی نمیکنند. برای مثال همکاری پلیس در صدور مجوز تردد کامیونهای حمل بتن در طول روز بسیار مؤثر بوده است.
در حوزه تأمین سوخت نیز با همکاری وزارت کشور مشکلات تا حد زیادی برطرف شده است. در حال حاضر، رکود صنعت ساختمان اصلیترین دغدغه ماست و امیدواریم با تدابیر مناسب، این مشکل نیز در آینده نزدیک حل شود
